Veel beleggers beleggen alleen in beursgenoteerde effecten, althans dat veronderstellen ze. Verschillende argumenten liggen daaraan ten grondslag. In dit artikel worden deze argumenten besproken en afgezet tegen beleggen in niet-beursgenoteerde effecten.
Introductie
Beleggingsportefeuilles bestaan naast liquide middelen overwegend uit aandelen en obligaties. Deels in de vorm van individuele titels, maar steeds vaker via actieve beleggingsfondsen en indextrackers of zogenaamde ETF’s. In sommige portefeuilles zijn daarnaast ook nog andere beleggingen zoals hedgefunds en vastgoedfondsen opgenomen. In dit artikel, dat niet bedoeld is als wetenschappelijk document, maar als een praktische leidraad bij het maken van keuzes over portefeuille samenstelling zal ik ingaan op de voor- en nadelen van het toevoegen van direct investments en niet-beursgenoteerde beleggingen en wat dat betekent voor het rendement en risico van je totale portefeuille
Traditionele asset allocatie
De beslissing over de verdeling van je vermogen over de verschillende types van beleggingen wordt asset allocatie genoemd. Dit is een belangrijke beslissing, want is van grote invloed op het rendement op lange termijn dat je maakt èn het risico dat je daarbij loopt. Dat klinkt logisch. Net zo logisch klinkt het dat spreiding risicoverlagend werkt. Tenminste, als je spreidt over beleggingen die een lage correlatie tot elkaar hebben. Een ideale correlatie is er één waarbij als de ene belegging omlaag gaat, de andere omhoog gaat en vice versa. Er is veel over dit onderwerp geschreven en als je geinteresserd bent in achtergronden en details, zoek dan op het internet naar Modern Portfolio Theory en de naam Dr. Harry Markowitz. Dat is een Amerikaanse econoom die in 1990 de Nobelprijs in economie heeft verkregen voor zijn onderzoek naar en publicaties over dit onderwerp.
We laten de ingewikkelde theorie even voor wat het is en ik vertaal het voor je naar een degelijk Hollands principe: stop je eieren in meerdere mandjes. Daarmee komen we meteen al bij één belangrijk voordeel van direct investments en niet-beursgenoteerde beleggingen. Het voegt een extra mandje toe en dus een extra mogelijkheid om risico te spreiden (=verlagen) en rendement te verhogen.
Liquiditeit
Één van de veel gebruikte argumenten tegen direct investments en niet-beursgenoteerde beleggingen is het ontbreken van liquiditeit. Het begrip liquiditeit wil zeggen dat je makkelijk, snel, efficient en tegen een faire prijs beleggingen kunt aan- en verkopen. Ondanks het feit dat er inmiddelds een beurs bestaat met de naam NPEX (www.npex.nl) waarop een aantal obligaties en aandelen van MKB-bedrijven worden verhandeld, is het een feit dat bij veel niet-beursgenoteerde beleggingen sprake is van beperkte liquiditeit. Maar laten we toch ook eens kijken of alle beleggingen die beursgenoteerd zijn, of waarvan wordt uitgegeaan dat ze beursgenoteerd zijn, wel echt beursgenoteerd zijn en hoe het zit met de liquiditeit daarvan.
De “grote” effectenbeurzen en de aandelen die daar zijn genoteerd (New York Stock Exchange, NASDAQ, FTSE, Euronext etc.) kennen onder normale omstandigeden een goede liquiditeit. Als serieuze belegger wil je je goede aandelen- en fondsen graag lang aanhouden. Maar bij stress, spanning, ellende, onheil, narigheid, slecht nieuws etc. wil je er snel van af kunnen en is liquiditeit juist belangrijk voor je. Hoe zit het op die momenten, de momenten die voor jou en voor het behoud van je vermogen zo belangrijk zijn met die liquiditeit? Dan zien we toch wel een genuanceerder beeld, zoals blijkt uit de volgende voorbeelden en beschrijvingen.
Na de uitbraak van WO 1 is de NYSE 5 maanden compleet gesloten geweest en ook andere beurzen hebben in oorlogstijd te maken gehad met kortere of langere sluitingen. Maar bijvoorbeeld ook na 9/11 kon er 4 dagen geen handel plaatsvinden en in 2012 vanwege de orkaan Sandy bleef de beurs in Amerika een aantal dagen gesloten. Niet alleen vanwege geo-politieke factoren, ook door technische problemen komt het met enige regelmaat voor dat geen beurshandel kan plaatsvinden. En in 2008 hebben we geleerd dat hoewel beurzen wel geopend bleven, op het niveau van individule titels, zelfs bij aandelen van grote bedrijven de liquiditeit wegviel door de extreme omstandigheden en onzekerheid die heerste.
Wat niet algemeen bekend is, is dat veel beleggingsfonden geen beursnotering hebben. Alle aan- en verkooporders die op een dag binnenkomen komen op één moment tot uiting in een koers waartegen alle transcties worden afgehandeld. Dit “afslagtijdstip” verschilt van fonds tot fonds. Als je order binnenkomt na dit afslagmoment, gaat hij mee in de koersvaststelling van de volgende dag. Dus stel, je geeft je verkooporder op vrijdag op, maar te laat voor het afslagmoment van die dag. Dan wordt de koers vastgesteld de maandag erop. Verder is het zo dat een fonds dat internationaal belegt alleen een koers kan vaststellen als alle onderliggende effecten verhandeld kunnen worden: met andere woorden als in een aandeel of obligatie waarin het fonds belegt geen handel is, en/of als die betreffende beurs gesloten is dan schuift het afslagmoment steeds verder op. Hedgefunds kennen sowieso vaak één afslagmoment per week, per maand of per kwartaal.
Tenslotte nog een interessant weetje: de meeste bedrijfsobligaties worden helemaal niet op een beurs verhandeld, maar via een zogenaamd over-the-counter handelssysteem, een soort netwerk van marktpartijen die met elkaar handelen. Een groot nadeel hiervan is het gebrek aan transparantie, omdat particulieren hier geen inzicht en toegang toe hebben. Maar het betekent bijvoorbeeld ook (en dat weet ik uit ervaring), dat de liquiditeit in bedrijfsobligaties met een wat mindere kwaliteit en/of een wat langere looptijd ook onder normale omstandighede al beperkt kan zijn.
Concluderend: Ondanks het feit dat van “reguliere” beleggingen de liquiditeit onder normale omstandigheden beter is dan die van niet-beursgenoteerde beleggingen en direct investments, is het geen garantie dat die liquiditeit daar verzekerd is en evenmin dat er altijd spake is van efficiente prijsvorming. Dat geldt te meer op de momenten dat die liquiditeit voor jou juist enorm belangrijk is.
De prijs van liquiditeit
Alles heeft zijn prijs en ook zijn nadelen. Dat geldt dus ook voor liquiditeit. Ik noem er een aantal:
- Voor beursgenoteerde beleggingen betaal je een liquiditeitspremie. Er zijn geen tabellen voor, maar het koersverschil per aandeel tussen een vergelijkbaar beursgenoteerd en niet-beursgenoteerd bedrijf kan zomaar 25% zijn. Als belegger betaal je dus voor die liquiditeit. Die liquiditeits premie kan zelfs nog veel hoger zijn, als het onderliggende bedrijf populair is of als er hooggespannen verwachtingen zijn;
- Een beursgenoteerd bedrijf en de koers daarvan kan onderwerp worden van speculatie, zowel positief als negatief, met alle gevolgen van dien. De recente gebeurtenissen rond het bedrijf Gamestop zijn daar een extreem voorbeeld van;
- Van een beursgenoteerd bedrijf wordt iedere seconde als de beurs open is de prijs opnieuw bepaald. Die prijsbepaling vindt plaats op basis van allerlei factoren waaronder emotie. Onder normale omstandigheden gaat dat heel geleidelijk. Maar in stress situaties gaat dat soms met hele heftige koersuitslagen waardoor je van tevoren nauwelijk kunt weten tegen welke koers jouw order uitgvoerd gaat worden.
Concluderend: Er wordt weing bij stilgestaan, maar je betaalt als belegger een stevige prijs voor die betere liquiditeit. Die liquiditeit heeft bovendien lang niet alleen maar voordelen.
Beschikbaarheid research en informatie
Een ander veelgehoord argument is dat er over beursgenoteerde beleggingen veel meer informatie en research beschikbaar is. Dat is natuurlijk waar. De vraag is echter wat de toegevoegde waarde is voor een belegger van al dat nieuws en die research. Ter illustratie het volgende voorbeeld:
Op 1 januari 2021 stond het aandeel TESLA op een koers van US$ 706,– Er waren 25 Amerikaanse banken en brokers die het aandeel volgden met fundamentele research. Daarvan vonden er 7 het aandeel koopwaardig (BUY) waarbij de meest optimistische uitgaat van een koersdoel van US $ 1.200,– Er waren er ook 7 die vonden dat het aandeel verkocht
moest worden (SELL) waarbij de meest pessimistische een koersdoel hanteert van US$ 67,– De overige 11 analisten zijn van mening dat je het aandeel moet houden (HOLD). Het gemiddeld prijsdoel van alle analisten bij elkaar is US $ 603,83 Momenteel (22 februari) ligt de koers rond de US$ 780,–
Bovendien is er sinds 1 januari bijna geen dag voorbij gegaan zonder dat TESLA en/of ELON MUSK in het nieuws zijn geweest.
Heeft nu de beschikbaarheid van al die research en informatie je als belegger geholpen bij het maken van de essentiële beleggingsbeslissing om TESLA te kopen, te verkopen of te houden? Of om ook maar een indruk te krijgen van of je dan een hoog rendement gaat realiseren of niet ?
Een aspect dat je daarbij ook moet meewegen, is dat alle beursgenoteerde aandelen en veel obligaties deel uitmaken van indextrackers (ETF’s). Dat zijn beleggingsfondsen die beleggen in een index, bijvoorbeeld de S&P 500 of de AEX. Geld van beleggers dat bij zo’n fonds binnenkomt wordt zodanig verdeeld, dat het een exacte weergave vormt van die betreffende index. Wereldwijd zit er inmiddels ongeveer 7.800 miljard dollar in dergelijke fondsen. Dat is serieus geld en omdat dit bedrag zo groot is, is ook de invloed op koersbewegingen relevant. Er wordt dus helemaal niet gekeken naar nieuws of research over een aandeel; er wordt “gewoon” ge- of verkocht naar gelang er geld het fonds binnenkomt of uitgaat.
Transparantie
Beurgenoteerde ondernemingen zouden in theorie meer transparant moeten zijn onder meer vanwege allerlei regels en verplichtingen waaraan zij moeten voldoen. Maar neem nu weer het voorbeeld van TESLA, hoe helpt je dit als belegger? De praktijk is dat achteraf pas kan worden vastgesteld dat een bedrijf steken heeft laten vallen qua transparantie. Je kunt dan meedoen in een zogenaamde “class action”. Dat is een rechtszaak die namens alle gedupeerde beleggers wordt gevoerd. Na veel papieren invullen en gedoe krijg je dan na een proces van jaren een paar dollar per aandeel schadevergoeding. Er zijn direct investments en niet-beursgenoteerde belegging bij wie de informatievoorziening heel goed geregeld is, waarbij je zelf projecten kunt gaan bekijken en de directeur of Fondsbeheerder ook zelf nog kunt spreken.
Conclusie:
Belegging in niet-beursgenoteerde beleggingen of in direct investments kan een gunstig effect hebben op de risico-rendementsverhouding van je totale beleggingsportefeuille. Daarnaast kun je via een dergelijke belegging participeren in mogelijkheden die op de beurs niet voorhanden zijn. Je betaalt ook niet de liquiditeitspremie die je bij een beursgenoteerde belegging wel betaalt. Het is ook een veel individuelere belegging waar je veel dichter betrokken bij kunt zijn, waar je als belegger gehoord wordt en mogelijk zelfs nog enige invloed kunt hebben. En dat is natuurlijk ondenkbaar als belegger in bijvoorbeeld ASML, Shell of Unilever Zeker.
Er is zeker sprake van een aantal nadelen ten opzichte van wel beursgenoteerde beleggingen, met name als het gaat om liquiditeit, transparantie en informatievoorziening. Maar als je dat nader bekijkt, kom je tot de conclusie dat het beeld een stuk minder zwart-wit is dan het in eerste instantie lijkt en er zelfs direct investments zijn die op sommige punten vergelijkbaar zijn of beter scoren. Het maakt daarbij natuurlijk zeker uit wat de karakteristieken zijn van die direct investment of niet-beursgenoteerde belegging in kwestie, want daar zijn grote verschillen tussen. Het Solar Rooftop Fund (www.solarrooftopfund.nl) is een voorbeeld van een belegging die niet alleen duurzaam is en een goed rendement oplevert, maar ook die de moeite waard is om vanuit dit perspectief eens te bekijken.
De auteur van dit artikel is Albert van der Luyt. Hij heeft tientallen jaren gewerkt in de financiële industrie, zowel in de kredietverlening als aan de beleggingskant. Momenteel is hij oprichter en fondsbeheerder van het Solar Rooftop Fund, een beleggingsfonds dat belegt in de aanleg en exploitatie van zonne energie centrales op daken van bedrijven. Hij wil benadrukken dat dit document geen beleggingsadvies inhoudt, noch een aanbod om te beleggen. Hij waardeert en stelt prijs op discussie en feedback.
